Već u prvim danima proljeća možemo primijetiti ljude koji prodaju voće, povrće, med, čajeve i proizvode iz domaće radinosti kraj prometnih saobraćajnica, ulične prodavce sladoleda, sokova, kokica i sl. Pod kojim uslovima se može obavljati ulična prodaja, kojom robom se može trgovati na ovaj način, te koja su prava i obaveze ovih trgovaca, možete pročitati detaljnije u ovom članku.
Trgovina u prodajnim objektima i izvan poslovnih prostorija
Prema Zakonu o trgovini, pod trgovinom na malo smatra se prodaja robe krajnjim potrošačima radi zadovoljavanja njihovih ličnih i porodičnih potreba ili potreba domaćinstva. Takva trgovina se može obavljati u prodajnim objektima (prodavnicama, samoposlugama, dragstorima, diskontima, buticima, kioscima, i sl.) ali i izvan poslovnih prostorija trgovca, poput: prodaje putem automata, rashladnih vitrina, prodaje na pokretnim stolovima (stalcima ili sličnim improvizovanim objektima), prodaje na stočnim pijacama, tržnicama na malo, sajmovima, vašarima, prodaje od vrata do vrata i sl.
Ko može obavljati trgovinu izvan poslovnih prostorija?
Trgovinu uopšte, pa i trgovinu izvan poslovnih prostorija trgovca mogu da obavljaju:
1. privredna društva i preduzetnici koji su registrovani za obavljanje trgovinske djelatnosti;
2. privredna društva i fizička lica registrovana za obavljanje djelatnosti proizvodnje i pružanja usluga, kada prodaju svoje proizvode i usluge;
3. fizička lica koja se bave poljoprivrednom proizvodnjom kada prodaju na tržištu sopstvene poljoprivredne proizvode;
4. fizička lica koja se bave zanatskom djelatnošću kao i lica koja obavljaju djelatnost ličnim radom, kada prodaju sopstvene proizvode;
5. fizička lica koja na osnovu ugovora sa trgovcem, obavljaju za trgovca trgovinu na malo izvan prodavnice;
6. udruženja građana kada radi ostvarivanja ciljeva predviđenih statutom prodaju određenu robu.
Dakle, trgovinu na malo izvan poslovnih prostorija mogu obavljati trgovci, odnosno fizička i pravna lica koja su registrovana za obavljanje te djelatnosti. Pored toga, ovaj oblik trgovine mogu obavljati i proizvođači (lica registrovana za djelatnosti proizvodnje) kada prodaju sopstvene proizvode, iako nisu posebno registrovani za obavljanje djelatnosti trgovine, a fizička lica koja se bave poljoprivrednom proizvodnjom takođe mogu prodavati na tržištu poljoprivredne proizvode koje su sami proizveli bez potrebe da se registruju kao trgovci. Isto je i sa licima koja se bave zanatskom djelatnošću i svim drugim licima koja obavljaju djelatnost ličnim radom (ako prodaju sopstvene proizvode, ne moraju se posebno registrovati za obavljanje djelatnosti trgovine). Ukoliko udruženja prodaju neke proizvode radi ostvarivanja svojih ciljeva, takođe ne moraju biti posebno registrovani za obavljanje djelatnosti trgovine. Kada fizička lica na osnovu ugovora sa trgovcem obavljaju trgovinu na malo za trgovca izvan prodavnice (odnosno izvan poslovnog objekta) ta lica ne moraju biti posebno registrovana za obavljanje djelatnosti trgovine.
Prodaja na pokretnom stolu, stalku ili iz rashladne vitrine
Poseban oblik trgovine van poslovnih prostorija jeste prodaja na pokretnim stolovima, stalcima, drugim sličnim improvizovanim objektima, te iz rashladne vitrine (poznatija kao ulična prodaja). Kod ovog oblika trgovine potrebno je imati u vidu da se ne može sva roba prodavati na ovaj način, odnosno da roba mora imati svojstva koja omogućavaju da se prodaje izvan poslovnih prostorija trgovca (npr. ne može se prodavati lako kvarljiva roba, meso, riba, mlijeko i sl.) Roba koja se može prodavati na pokretnom stolu, stalku ili drugom improvizovanom objektu, te iz rashladnih vitrina je:
1. tvornički pakovan sladoled i bezalkoholna pića u fabričkom pakovanju;
2. knjige, časopisi, razglednice, suveniri, naočare i sl.
2. prehrambeni proizvodi koji se pripremaju na licu mjesta (kokice, kesten, kukuruz i sl.) i
3. sopstveni proizvodi umjetničkog i starog zanatstva i domaće radinosti.
Mimo ovih proizvoda, drugi proizvodi se ne mogu prodavati na pokretnim stolovima, stalcima, drugim improvizovanim objektima i rashladnim vitrinama. Kada su u pitanju poljoprivredno-prehrambeni proizvodi (svježe i sušeno voće, povrće, šumski plodovi, jaja, med, mliječni proizvodi i sl.), oni se mogu prodavati u prodavnicama, samoposlugama, kioscima (ukoliko ispunjavaju higijensko-sanitarne uslove i imaju odgovarajuće rashladne uređaje), te izvan poslovnih prostorija: na tržnicama, sajmovima, vašarima, putem pokretnih prodavnica i sl.
Mjesta na kojima se roba može nuditi na pokretnom stolu, kao i posebne uslove za obavljanje ovog oblika trgovine određuje nadležni organ jedinice lokalne samouprave. Takođe, nadležni organ jedinice lokalne samouprave donosi rješenje kojim se odobrava obavljanje ovog oblika trgovine, sa ograničenim periodom važenja koji ne može biti duži od jedne godine.
Na pokretnom stolu mora biti istaknuta firma pravnog lica ili preduzetnika koji obavlja trgovinu.
Prema Zakonu o fiskalnim kasama, ulični prodavci (sladoleda, kokica, knjiga i dr.) nisu obavezni da evidentiraju promet robe i usluga preko fiskalne kase.