Prevoznik je pravno lice ili preduzetnik koji posjeduje odgovarajuću licencu prevoznika i obavlja djelatnost prevoza lica ili stvari. Za pristup tržištu i vršenje djelatnosti drumskog prevoza lica i stvari, prevoznik je dužan da ispunjava opšte i posebne uslove.
1. Opšti uslovi
Opšti uslov za vršenje prevoza lica i stvari stiče se registracijom djelatnosti prevoza lica i stvari u drumskom saobraćaju kod naležnog registracionog suda (za pravna lica) ili nadležnog organa jedinice lokalne samouprave (za preduzetnike).
Motornim vozilom namijenjenim za javni prevoz i prevoz za vlastite potrebe može upravljati vozač koji je stručno osposobljen, u radnom odnosu kod vlasnika/korisnika vozila i koji ispunjava uslove utvrđene Zakonom o osnovama bezbjednosti saobraćaja na putevima (posjeduje odgovarajuću vozačku dozvolu). Dakle, vozač ne bi mogao biti angažovan po ugovoru o djelu, dopunskom radu, privremenim i povremenim poslovima i sl., nego isključivo u radnom odnosu.
1.1. Stručna osposobljenost
Stručna osposobljenost podrazumijeva sticanje početne kvalifikacije i obavezno redovno periodično osposobljavanje koje se vrši skladu sa propisima iz oblasti obrazovanja odraslih, svakih sedam godina.
Početna kvalifikacija stiče se:
1) stručnom obukom za profesionalno upravljanje vozilom, u skladu sa propisima iz oblasti obrazovanja odraslih (vidi više info na ovom linku)
2) završenim najmanje trećim stepenom obrazovanja saobraćajne struke, za vozača motornog vozila ili najmanje četvrtim stepenom obrazovanja saobraćajne struke drumskog smjera ili
3) ako je vozač do 1992. godine stekao kvalifikaciju vozača motornog vozila
Obaveza stručne osposobljenosti ne odnosi se na vozače koji upravljaju motornim vozilima:
1) sa najviše 1 + 8 registrovanih sjedišta,
2) čija je najveća dopuštena masa do 3.500 kg,
3) čija maksimalna dozvoljena brzina kretanja ne prelazi 45 km/h,
4) koja se koriste za prevoz za vlastite potrebe lica i stvari,
5) koja koristi vojska, civilna zaštita, vatrogasna služba, Ministarstvo unutrašnjih poslova ili su pod njihovom kontrolom
6) za specijalne namjene (sanitetska vozila, vozila za odvoz smeća, pogrebna vozila, vozila za prevoz pčela, lunapark, test vožnje, nova ili prepravljena vozila koja još nisu puštena u saobraćaj i sl.).
Obavezno je da se u motornom vozilu pod brojem 2), 3) i 4) nalazi dokaz da je vozač koji upravlja tim vozilom u radnom odnosu kod vlasnika, odnosno korisnika vozila. Dokaz može biti: legitimacija za vozača motornog vozila (isprava kojom se dokazuje pravo upravljanja vozilima namijenjenim za vršenje pojedinih vrsta prevoza) ili kopija prijave za penziono i invalidsko osiguranje ili kopija obrasca poreske uprave o uplati doprinosa.
2. Posebni uslovi
Pored navedenih opštih uslova, prevoznik je obavezan da ispunjava i posebne uslove za vršenje prevoza lica i stvari, i to:
1) tehničke uslove, odnosno da ima u vlasništvu ili drži po osnovu lizinga motorno vozilo koje ispunjava tehničko-eksploatacione i ekološke uslove za pojedine vrste prevoza, i to najmanje:
1. dva autobusa za vršenje javnog linijskog prevoza lica,
2. jedan autobus za vršenje javnog vanlinijskog prevoza lica,
3. jedno teretno motorno vozilo za vršenje prevoza stvari;
2) uslove koji se odnose na dobar ugled
3) uslove u vezi sa finansijskim položajem i
4) uslove u vezi sa stručnom osposobljenošću.
3. Licenca prevoznika, izvod iz licence prevoznika i legitimacija za vozača
Prevoznik može početi sa prevozom ako posjeduje licencu prevoznika, odnosno izvod iz licence i legitimaciju za vozača motornog vozila.
Ispunjavanjem opštih i posebnih uslova prevoznik stiče pravo na licencu prevoznika. Licenca prevoznika je odobrenje koje se izdaje za vršenje određene vrste prevoza koju izdaje Ministarstvo, na period od deset godina. Na zahtjev prevoznika izdaju se i izvodi iz licence za svako vozilo kojim prevoznik raspolaže, na period važenja licence prevoznika. Izvod iz licence je faktički odobrenje za vozilo kojim se vrši prevoz lica i stvari.
Od obaveze posjedovanja licence prevoznika, odnosno izvoda iz licence izuzeta su:
1) pravna lica i preduzetnici koji vrše prevoz stvari isključivo sa teretnim motornim vozilima ili skupom vozila, pri čemu najveća dopuštena masa vozila ne prelazi 3.500 kg,
2) nosioci poljoprivrednog gazdinstva koji vrše prevoz stvari za vlastite potrebe isključivo sa teretnim motornim vozilima ili skupom vozila, pri čemu nosivost vozila ili skupa vozila ne prelazi 5.000 kg,
3) pravna lica i preduzetnici koji vrše prevoz lica za vlastite potrebe,
4) pravna lica i preduzetnici koji vrše prevoz isključivo motornim vozilima čija najveća dopuštena brzina ne prelazi 40 km/h i
5) pravna lica i preduzetnici koji vrše prevoz isključivo sa vozilima specijalne namjene (sanitetska vozila, vatrogasna vozila, vozila za odvoz smeća, pogrebna vozila, vozila za prevoz pčela, luna-park i sl.).
Legitimacija za vozača motornog vozila je isprava kojom se u skladu sa ovim zakonom dokazuje pravo upravljanja vozilima namijenjenih za vršenje pojedinih vrsta prevoza Od obaveze posjedovanja legitimacije za vozača motornog vozila izuzeti su vozači koji upravljaju vozilima: 1) sa najviše 1 + 8 registrovanih sjedišta; 2) čija je najveća dopuštena masa do 3.500 kg; 3) čija maksimalna dozvoljena brzina kretanja ne prelazi 45 km/h; 4) koja se koriste za prevoz za vlastite potrebe lica i stvari; 5) koja koristi vojska, civilna zaštita, vatrogasna služba, MUP ili su pod njihovom kontrolom, 6) za specijalne namjene.
Ovdje preuzmite Pravilnik legitimaciji i stručnom osposobljavanju vozača motornog vozila.
4. Dokumentacija koja se obavezno nalazi u vozilu
U vozilu kojim se vrši prevoz obavezno je da se nalazi original potvrda o registraciji vozila, potvrda o izvršenom redovnom tehničkom pregledu, izvod iz licence, legitimacija za vozača motornog vozila i putni nalog za vozilo propisno izdat, ovjeren i popunjen. Izuzetno, obavezi izdavanja putnog naloga ne podliježu taksi vozila, vozila auto-škola, rentakar vozila, vozila u vlasništvu preduzetnika ili nosioca poljoprivrednog gazdinstva u vršenju prevoza za vlastite potrebe i putnička motorna vozila sa najviše 1 + 8 registrovanih sjedišta u vlasništvu fizičkih lica, preduzetnika i pravnih lica, osim javnih preduzeća i budžetskih korisnika.
Više o putnom nalogu pročitajte na ovom linku.
5. Redovni i vanredni tehnički pregled
Vozila kojima se vrši prevoz podliježu redovnim (jednom godišnje) i vanrednim tehničkim pregledima (6 mjeseci po obavljenom redovnom tehničkom pregledu) u skladu sa propisima o bezbjednosti saobraćaja. Izuzetno, na autobusima kojima se vrši povremeni organizovani vanlinijski prevoz djece predškolskog uzrasta, učenika i studenata (ekskurzije, izleti i slično) obavezan je vanredni tehnički pregled koji nije stariji od 72 časa u odnosu na vrijeme počinjanja prevoza.